Adliya vazirligi IIV tomonidan tayorlangan mitinglar va namoyishlari to‘g‘risidagi qonun loyihasi bo‘yicha xulosalarini bildirdi

Adliya vazirligi Ichki ishlar vazirligi tomonidan tayorlangan “Fuqarolarning mitinglari, yig‘ilishlari va namoyishlari to‘g‘risida”gi qonun loyihasi bo‘yicha o‘z xulosalarini berdi.

Unda loyiha bo‘yicha bir qator takliflar va e’tirozlar ‘rin olgan. Xususan:

“Ko‘cha yurishlari” tushunchasiga aniqlik kiritish talabi qo‘yildi

Loyihaning 1-moddasida qonunning maqsadi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining ijtimoiy faolligini mitinglari, yig‘ilishlari va namoyishlar shaklida amalga oshirish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat deb ko‘rsatilgan. Ko‘pgina rivojlangan xorijiy davlatlar qonunchiligida yig‘ilishlar shakli sifatida piket va ko‘cha yurishlari ham nazarda tutilgan. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 217-moddasida yig‘ilishlar, mitinglar, ko‘cha yurishlari yoki namoyishlar uyushtirish, o‘tkazish tartibini buzganlik uchun javobgarlik o‘rnatilgan. Biroq amaldagi qonunchilikda “ko‘cha yurishlari” tushunchasi belgilanmagan. Shunga ko‘ra, qonunchilikdagi bo‘shliqlarni to‘ldirish maqsadida loyihani “piket” va “ko‘cha yurishlari” tushunchalari bilan to‘ldirish va ushbu qo‘shimchalar munosabati bilan loyihani qayta ko‘rib chiqish lozim.

To‘g‘ridan-to‘g‘ri amal qiluvchi qonunlarni qabul qilinishini ta’minlash kerak

2-moddaning uchinchi qismida siyosiy partiyalar, jamoat va diniy birlashmalar tomonidan mitinglar, yig‘ilishlar va namoyishlarni tashkil etish va o‘tkazish tartibi qonun hujjatlari bilan belgilanishi ko‘rsatilgan. Prezidentning 2018-yil 8-avgustdagi farmoni bilan tasdiqlangan Norma ijodkorligi faoliyatini takomillashtirish konsepsiyasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri amal qiluvchi qonunlarni qabul qilishning samarali mexanizmlarini joriy etish nazarda tutilgan. Shunga ko‘ra, yig‘ilishlarni tashkil etish va o‘tkazish tartibini ushbu loyihada aks ettirish lozim.

“Davlat organlarini obro‘sizlantirish” so‘zlarini loyihadan chiqarib tashlash lozim

Vazirlik hulosasiga ko‘ra, ushbu so‘zlar loyihadan quyidagi asoslarga ko‘ra chiqarib tashlanishi lozim:

yig‘ilishlarning asosiy maqsadlaridan biri jamoatchilik va davlat organlarining e’tiborini davlat organlarining o‘z vazifalarini bajarmaganligi yoki lozim darajada bajarmaganligiga qaratishdir;

davlat organlariga nisbatan norozilikni ifodalash bilan bog‘liq har qanday harakatni cheklash yig‘ilishlar erkinligi huquqini rad etishga olib kelishi mumkin.

Ko‘rsatilgan so‘zlar loyihadan chiqarib tashlanmagan holda qonunning qabul qilinishi ma’nosiz bo‘ladi, chunki bunda qonun nomigagina qabul qilingan bo‘lib qoladi.

Yig‘ilish o‘tkazish uchun ruxsatnoma olish muddatini qisqartirish lozim

Loyihada ko‘rsatilishicha yig‘ilish tashkilotchisi yig‘ilish o‘tkazilishidan 30 kun oldin yig‘ilish o‘tkazilishiga ruxsat so‘rab mahalliy ijro etuvchi organga ariza taqdim etadi.

Vazirlik ushbu muddat qisqartirilishi lozim deb hisoblaydi. Chunki bu qadar uzoq muddat kutilganda o‘tkazilishi rejalashtirilayotgan yig‘ilish o‘z dolzarbligini yo‘qotadi. Taqqoslash uchun bu muddat Germaniyada 10 kun, Rossiyada 3 kundan 10 kungachani, Qozog‘istonda 10 kunni tashkil etadi.

Fuqarolarning Konstitutsiyaviy huquqlari ta’minlanishiga amal qilish kerak

Loyihadan yig‘ilish o‘tkazishning maqsadga muvofiqligi bo‘yicha mahalliy ijro etuvchi organlar tomonidan baho berilishiga oid normani chiqarib tashlash lozim, chunki bu holat fuqarolarning Konstitutsiyaning 33-moddasida belgilangan huquqlarini cheklashi mumkin deb hisoblaydi vazirlik.

Shuningdek, vazirlik tomonidan xorijiy davlatlarning yig‘ilishlar o‘tkazishga oid qonunchiligi o‘rganilganda mahalliy ijro etuvchi organlar tomonidan yig‘ilishlar o‘tkazilishining maqsadga muvofiqligiga baho berilishiga oid norma aniqlanmaganligi ma’lum qilindi.

Yig‘ilishlar o‘tkazish faqat aniq belgilab qo‘yilgan sabablar bo‘lganda taqiqlanishi mumkin

Loyiha 9-moddasining uchinchi qismidan “bir yoki bir necha manfaatdor organlar va idoralardan kelib tushgan boshqa asosli sabablarga ko‘ra” so‘zlarini chiqarib tashlash lozim, chunki 4-moddaning ikkinchi qismi mazmunidan kelib chiqqan holda konstitutsiyaviy tuzumni zo‘ravonlik bilan o‘zgartirish, milliy irqiy yoki diniy adovat qo‘zg‘atish, zo‘ravonlik va urushni targ‘ib qilish maqsadida yig‘ilishlar o‘tkazish taqiqlanadi. Yig‘ilishlar o‘tkazishni faqat yuqorida ko‘rsatilgan sabablarga ko‘ra taqiqlash kerak.

Yig‘ilishlar o‘tkazish joyi uchun cheklovlarni qayta ko‘rib chiqish kerak

Loyihaning 10-moddasini qayta ko‘rib chiqish lozim, chunki ushbu modda mazmuni zamonaviy voqelik va xorijiy tajribaga to‘g‘ri kelmaydi. Masalan, xorijiy mamlakatlarda yig‘ilishlar agar bino va inshootlarning qulab tushishiga olib kelmasa yoki ushbu ommaviy tadbir ishtirokchilarining xavfsizligiga tahdid tug‘dirmasa, har qanday qulay joyda o‘tkazilishi mumkin (AQSh, Belgiya, Rossiya va boshqa.).

Ba’zi xorijiy mamlakаtlarda ommaviy tadbirlar o‘tkaziladigan joy uchun cheklovlar mavjud. Masalan, temir yo‘l, suv va havo transporti yaqinidagi hududlar, xavfli va zararli ishlab chiqarish obyektlari, elektrostansiyalar, sog‘liqni saqlash obyektlari, ta’lim muassasalari, davlatning mudofaa va xavfsizligini ta’minlovchi tashkilotlar yaqinida tadbir o‘tkazish mumkin emas.

Bundan tashqari loyihaning ushbu moddasida ko‘rsatilgan ob’ektlardan 500 metr masofada yig‘ilishlar o‘tkazish shaharlar va tumanlar urbanizatsiyasining hozirgi tempida yetarlicha murakkab hisoblanadi.

Yig‘ilishlar o‘tkazish vaqtini qayta ko‘rib chiqish kerak

Loyiha 11-moddasini qayta ko‘rib chiqish lozim, chunki ushbu moddada ko‘rsatilgan vaqt ushbu vaqtda o‘tkaziladigan yig‘ilishlarda ishlovchi va o‘qiydigan fuqarolar ishtirokini qiyinlashtirib, jamiyatda norozichilik paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari ish kuni bo‘lmagan va bayram kunlarida yig‘ilishlar o‘tkazish imkoniyatini nazarda tutish lozim.