O‘liklar kunini nega quvonch bilan nishonlashadi? “Koko siri” multfilmi haqida

Har yilning 1–2-noyabr kunlari Meksikada hamda Lotin Amerikasining qator davlatlarida o‘ziga xos bayram – O‘liklar kuni nishonlanadi. Kattakon xalq sayli, millionlab odamlar ishtirokidagi festival shaklida o‘tadigan bu bayram Lotin Amerikasidan tashqariga chiqib, butun dunyoga mashhur brendga aylangan va hatto UNESCO tomonidan insoniyatning nomoddiy madaniy merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

Ushbu festival, shuningdek, jahon madaniyatida ham o‘z aksini topgan. U haqda kitoblar yozilgan, bayram motivlari kinolarda, animatsion filmlarda aks etgan.

Bir necha yil muqaddam katta ekranlarga chiqqan va ulkan shov-shuvga sabab bo‘lgan “Koko siri” multfilmi ham aynan O‘liklar kuniga bag‘ishlanadi. Shu bayram atrofiga qurilgan sujet millionlab muxlislarga ma’qul keldi.

“Daryo” mazkur festival haqida o‘quvchilarga tasavvur berish uchun “Koko siri” multfilmi bilan tanishtiradi.

Film haqida

“Koko siri” 2017-yilda AQShning Pixar animatsion studiyasi tomonidan yaratilgan va Walt Disney Pictures tomonidan taqdim etilgan to‘liq metrajli animatsion musiqiy film. Filmning asosiy qahramonlariga Entoni Gonsales, Gael Garsiya Bernal, Benjamin Brett, Alanna Yubak va Rene Viktorlar ovoz bergan.

Film konsepsiyasi O‘liklar kuni bayramiga asoslanadi. Pixar studiyasi filmni 2016-yilda suratga olishni boshlagan. Film rejissori Li Ankrich suratga olish guruhi a’zolari bilan birgalikda ilhom izlab Meksikaga ilmiy ekspeditsiya uyushtirgan. Filmdagi skeletlarning tasvirlari, ularga jozibadorlik berish uchun qayta ishlangan. Pixar’ning oldingi filmlarida ishlagan bastakor Maykl Jakkino ushbu filmga musiqa yozish uchun studiyaga qaytdi.

Film premyerasi 2017-yil 20-oktabrda Morelin xalqaro kinofestival doirasida bo‘lib o‘tdi.

Lenta bir qator mukofotlarga sazovor bo‘ldi, shu qatorda “Eng yaxshi animatsion film” va “Filmga eng yaxshi qo‘shiq” (Remember Me, musiqa va so‘zlar Kristen Anderson-Lopes va Robert Lopeslarga tegishli) nominatsiyalarida Oskar mukofotga sazovor bo‘ldi.

Sujet

12 yoshli Migel Meksika qishloqlarining birida poyabzal ishlab chiqaruvchilar oilasida yashaydi va yashirincha musiqachi bo‘lishni orzu qiladi. Yashirincha, chunki uning oilaviy urug‘ida musiqa la’nat hisoblanadi. Bir vaqtlar uning bobosi, Migelning buvisini endi Migelga tinch yashashga imkon bermayotgan orzulariga erishish uchun tashlab ketgan. O‘shandan beri oiladagi musiqiy mavzular tabu bo‘lib qoldi. Migel, u va uning sevimli qo‘shiqchisi Ernesto de la Kruz bilan – hozircha noma’lum – aloqasi borligini aniqlaydi. Yigit o‘liklar yurtiga boradi, u yerda ota-bobolarining ruhlari bilan uchrashadi. Migel u yerda Gektor ismli ruh (skelet shaklida) bilan tanishadi va u uning hamrohi bo‘ladi. Birgalikda ular de la Kruzni qidiradi.

Tahlil

Nazarimda, Pixar so‘nggi marta 2015-yilda g‘ayrioddiy “Teskarisiga” (Inside Out) filmi bilan yuqori cho‘qqiga erishdi va shundan beri u biron bir filmni cho‘qqiga chiqara olmadi. “Arlo sayohati” ssenariy jihatdan yaxshi ishlangan edi, “Dorini qidirib” filmini ham sevimli mashg‘ulot singari ishladi, ammo bular studiyaning boshqa kartinalari sehriga ega bo‘lmay, oldin ishlangan filmlarning mantiqiy davomi edi.

Men ushbu “yomon” chiziq “Koko” bilan tugaganiga amin bo‘ldim. Uning eng katta muvaffaqiyatlaridan biri sifatida shuni aytishim mumkinki, u bizga mutlaqo yangi voqeani, yangi hikoyani ko‘rsatdi. Filmni birinchi marta ko‘rganimdan so‘ng Pixar’ga u yaratgan ajoyib film uchun yana taslim bo‘lib, qizim bilan birga yana ko‘rdim. Ajoyib sarguzasht tuyg‘usini namoyish etish va hatto tomoshabinning ko‘zlaridan yosh to‘kishga muvaffaq bo‘ladigan ajoyib asar.

Pixar Meksikadagi O‘liklar kuni bayramidan ilhomlanib, uni musiqadan o‘lguday nafratlanadigan oilada yashaydigan, lekin o‘zining musiqaga bo‘lgan ishtiyoqi yuqori bo‘lgan bolaning hikoyasi bilan shakllantiradi. O‘z orzulariga erishish uchun, uning yolg‘iz o‘zi harakat qilishdan boshqa iloji yo‘q, shu sabab u buyuk bobosi, afsonaviy qo‘shiqchi Ernesto de la Kruzning oq fotihasini olish uchun O‘liklar yurtiga yo‘l oladi. Bu sayohat unga o‘zini yaxshiroq bilib olish uchun, oilaning bir qismi bo‘lish nimani anglatishini va o‘limning oqibatlarini yaxshiroq aniqlashga imkon beradi.

Ssenariy

Adrian Molina va Metyu Oldrich yozgan ssenariy bosh qahramon o‘zi uchun yangilik bo‘lgan ko‘p narsalarni kashf etishi bilan rivojlanib borishni afzal ko‘radi. Shu tarzda tomoshabin o‘z sayohatini yaxshiroq tushunadi va buni dinamik sarguzasht orqali amalga oshiradi. Juda ajoyib va yoqimli musiqa va qo‘shiqlar kartinaga o‘zgacha atmosfera bag‘ishlaydi. Albatta, ko‘pchilik ayrim kadrlarda ko‘proq chuqur ma’no va ishoralarni o‘tkazib yuborishi mumkin (afsonaviy Frida Kalo bilan bog‘liq kadrlar, masalan). Menda ham bunday bo‘lganini inkor qilmayman, lekin “Koko siri” o‘lik vaqtni xohlamaydi, qahramoni Migel singari oldinga intilishga harakat qiladi.

Filmda hissiy jihatdan ko‘proq yo‘naltirilgan lahzalar ko‘p bo‘lsa-da, asosiy nota shundan iboratki, voqealar ro‘y berishda davom etar ekan, personajlar, ssenariy va qahramonlarning dizaynidan tortib dialoglargacha har bir narsani qiziq taqdim etishga harakat qilingan. Film yaratuvchilari tomoshabin ustidan g‘alaba qozonishni, keyin qarsaklar va ko‘z yoshlarga olib keladigan, yuragiga oxirgi zarbani berishdan oldin uni o‘z olamlariga olib borishni xohlaydi va bunga qarshi turish deyarli imkonsiz.

Bundan tashqari, ssenaristlar an’analarni rang-barang tarix bilan bilan birlashtirib, Meksika an’analarini hurmat qilish zarurati va aynan shu narsa bizni hayajonlantiradigan voqeaning asosi bo‘lishi o‘rtasidagi muvozanatni topadi.

Rejissura

Pixar’ning yuragimizga ta’sir qiladigan “nayranglari”ni “Koko siri”da kutish mumkin bo‘lgan bir nuqta ekanligini tan olish adolatli. Boshqa hollarda bu unga qarshi o‘ynashi mumkin edi, ammo rejissorlar unga kuch berish uchun shunday qobiliyatni namoyish etadiki, bu ahamiyatsiz, siz kutganingizni olyapman deb o‘ylaysiz, lekin sujet so‘ngigacha haqiqat nimadaligini bilmaganingizni tushunmay qolasiz.

Filmda ba’zi ahamiyatsiz kadrlar borligi rost, lekin bu filmning maqsadi qanday bo‘lishi kerakligi ko‘rsatib beradi. To‘g‘ri, ehtimol u to‘g‘ridan to‘g‘ri maqsadga o‘tishi mumkin edi, lekin “Koko” o‘liklar dunyosini va Meksika madaniyatining boshqa elementlarini bilish uchun ham ajoyib sarguzashtdir. Filmda ishlatilgan ranglar bayram kayfiyatini beradi.

Musiqa

Bastakor Maykl Jakkinoning ajoyib hissasini ham, er-xotin Lopeslar yozgan ajoyib qo‘shiqlarni ham unutishni xohlamayman. Ular tinglovchilar xotirasida saqlanadigan qo‘shiqqa ikki tomonlama yondashishga muvaffaq bo‘lgan. An’anaviy meksikacha jozibador gitara bu yerda solo vazifasini o‘taydi.

Quvnoq va g‘amgin qo‘shiqlar ritmi xotirangizga o‘rnashib qoladi.

Xulosa

“Koko siri” juda oddiy, yengil film. U yumor taklif qilganda kulgili, xohlaganida jonli, yig‘latish vaqti kelganida esa to‘g‘ri yuragingizga uradi. Bu sizga nafaqat estetik zavq bag‘ishlaydigan, kuldiradigan, yig‘latadigan, kuylatadigan film, balki Meksika madaniyatini chuqurroq ko‘rib chiqishga ham undaydigan ajoyib hikoyadir.

Minuslar:

Filmdagi ayrim hazillarni bolalar tushunmasliklari mumkin.

Plyuslar:

Ssenariy, musiqa, animatsion yetuk kadrlar va albatta kutilmagan yakun. Bundan tashqari, film originalida ispan tilining aynan Meksikancha lahjasi ishlatilgani tahsinga sazovor – bu unga 100 foizlik haqiqiy meksikancha kolorit berib turadi.

Filmga 10 ballik tizimda 8 ball qo‘ygan bo‘lar edim.

Nurbek Alimov