Xorijiy investordan 47 ming dollarni pora sifatida olgan tergovchi uzoq muddatga qamaldi

O‘zbekiston Oliy sudi matbuot xizmati Jinoyat ishlari bo‘yicha Toshkent shahar sudi sudyasi Orif Qilichevning o‘z kasbiga xiyonat qilgan ichki ishlar organi xodimi haqidagi maqolasini chop etdi. Quyida ushbu maqola to‘liqligicha e’tiboringizga havola etiladi.

Yaqinda jinoyat ishlari bo‘yicha Toshkent shahar sudida navbatdagi jinoyat ishi ko‘rib chiqildi. Sud majlisi ochiq olib borildi. Jinoyat tafsilotlarini eshitgan kishi borki, taajjublanishi turgan gap.

Gap shundaki, 2017-yil avgust oyida Turkiya fuqarosi Osmon Bozkurtga tegishli “Serbo Textile” mas’uliyati cheklangan jamiyatida 129 tonna tayyor trikotaj mahsuloti kamomadi aniqlanadi. Dastlabki surishtiruvlarda bu mahsulotlar talon-toroj qilingani ma’lum bo‘ladi.

Shu bois huquqni muhofaza qiluvchi organga berilgan ariza tufayli ushbu holat yuzasidan Mirzo Ulug‘bek tuman Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish Departamenti tomonidan jinoyat ishi qo‘zg‘atiladi. Jinoyat ishi tuman prokuraturasi katta tergovchisi Valijon Aliyevga (ism-familiyalar o‘zgartirilgan) topshiriladi.

Odatda, tergovchi jinoyat-protsessual qonunchiligi talablariga asosan jinoyat sodir etishda aybdor bo‘lgan shaxslarni aniqlashi va ularni jazolash uchun qonunda nazarda tutilgan barcha choralarni ko‘rishi kerak. Buni qarangki, katta tergovchi haqiqatni aniqlash uchun cho‘tal talab qiladiganlar toifasidan bo‘lib chiqdi.

Jinoyat ishiga guvoh sifatida chaqirilgan O.Bozkurt o‘z tarjimoni bilan kelganidayoq tergovchi qabih rejasini amalga oshirishga kirishadi. Dastlab tarjimon U.Akramovning uyali telefon raqamini so‘rab oladi. Tergovchi jinoyat ishi bo‘yicha jamiyat xodimlarini u orqali chaqirib turadi. Shu tarzda ikkovlon o‘zaro gaplashib, yaqin munosabatda bo‘lib qolishadi. Aslida V.Aliyevga mana shunday iliq munosabat kerak edi.

Tergovchi O.Bozkurtga tegishli yana bir korxona, ya’ni “Bf Textile Produktion” mas’uliyati cheklangan jamiyati faoliyati yuzasidan ham taftish o‘tkazishni boshlaydi. Shu munosabat bilan 2017-yilning oktabr oyi oxirida tarjimonni o‘z xizmat xonasiga chaqiradi.

“Fabrikalaringa teginmasak, aytmoqchimanki, fabrikadagilarning aybini topsak, jarima qilmaymiz, zararni to‘liq undirib beramiz. Lekin xizmati bor. Ortiqcha gap-so‘z bo‘lmaydimi?”, — deb tarjimonga maqsadini dangal aytadi-qo‘yadi.

“Xo‘p-xo‘p tushundim, bizga nima xizmat?”, — deydi tarjimon bunday ochiq gapni kutmaganidan biroz dovdirab.

Tergovchi unga uch barmog‘ini ko‘rsatib, 30 ming AQSh dollari berishini tushuntiradi. Tarjimon cho‘tal haqidagi xabarni ta’sischi O.Bozkurtga yetkazadi.

Buni eshitib, tabiiyki, xorijlik investorning jahli chiqadi. Lekin agar “o‘g‘rilarni topib berib, hammasini qonuniy hal qilsa, zararni undirib bersa, mayli, aytganini beramiz” degan o‘y bilan pulni bir necha kunda taxt qilib berishini aytadi. Bu orada tergovchi tarjimonga bir necha marotaba qo‘ng‘iroq qilib, pulni tezroq yetkazishini talab qiladi.

Tez orada aytilgan mablag‘ yetkaziladi. Mullajiringni qo‘lga kiritganidan kayfiyati chog‘ bo‘lgan tergovchi tarjimonga jinoyat ishi bo‘yicha korxonaning boshqa faoliyatiga ko‘z yumishini, kamomad bo‘yicha aybdorni besh kun ichida topib, jazoga tortishini ma’lum qiladi.

Bir necha kundan so‘ng tergovchi yana tarjimonga qo‘ng‘iroq qilib, Farg‘ona viloyatining Uchko‘prik tumanida jamiyatdan sotilgan to‘qimachilik mahsulotlari aniqlanganini aytadi. Korxona mutaxassislari bilan birgalikda o‘sha joyga borib kelish zarurligini tushuntiradi. Ikki nafar xodim tergovchi bilan birga Uchko‘prik tumaniga yetib boradi. U yerda topilgan mahsulotlarni ko‘zdan kechirib, omborga topshirib kelishadi.

Qarasaki, tergovchidan hamma mamnun, barcha ishlar va’da bo‘yicha ketayapti. Bundan foydalangan V.Aliyev yana tarjimonga “yoriladi”. Unga yaqinda to‘yi bo‘layotganini, 5 ming dollar zarurligini aytadi.

— Buncha pulni qayerdan olaman? Axir, yaqinda O.Bozkurt kerakli pulni berib bo‘ldi-ku?!

— O‘zingiz berib tura qoling, keyin ish bo‘yicha kelishib ketamiz, — deb qo‘yarda-qo‘ymay talab qiladi tergovchi.

Chorasiz qolgan tarjimon bu haqda O.Bozkurtga aytadi. Har holda, O.Bozkurtning ham so‘ralgan mablag‘ni berishdan boshqa iloji qolmaydi.

Ayni chog‘da, oradan vaqt o‘tgan sari tergovchi juda sust harakat qilayotgani xorijlik investorning noroziligiga sabab bo‘ladi. O.Bozkurt tarjimonga hali ham asosiy ayblanuvchilar topilmagani uchun jahli chiqayotganini bildiradi. Tergovchi va’dasini unutganini, shuning uchun kamomadni qoplash choralari ko‘rilmagani, aybdor shaxslar aniqlanmaganini aytadi. Tergovchi bilan jiddiyroq gaplashish uchun uni chaqirtirishni talab qiladi.

Shundan so‘ng V.Aliyev, O.Bozkurt va U.Akramov uchrashishadi. Shunda tergovchi tarjimonga qarab:

— Xo‘jayininga tushuntir, ozroq kutib tursin, vahimaga asos yo‘q. Aybdorni tez kunda qamoqqa olaman.

Biroq tergovchi jinoyat ishi bo‘yicha aniqlangan zararni to‘liq undirmay, qolaversa, jinoyat ishi bo‘yicha faqatgina 3 nafar shaxsni ayblab, asosiy ayblanuvchilarga chora ko‘rmay, ishni sudga yuboradi. Ammo sud tomonidan jinoyat ishi qo‘shimcha tergovga qaytariladi.

Shunda tergovni yana V.Aliyev davom ettiradi. Va yana “eski hunari”ni boshlaydi.

Jabrlanuvchiga “To‘yda qarz bo‘lib qoldim, 15 ming dollar bersangiz, barcha jinoyatchilarni topib, yetkazilgan zararni to‘liq undirib beraman” deb va’da beradi. O.Bozkurt yonidan 7 ming 500 AQSh dollari chiqarib unga tutqazadi.

Shunday qilib, tergovchi V.Aliyev xorijiy investor O.Bozkurtning jami 47 ming 300 dollari miqdoridagi pulini shilib oladi. Lekin do‘ppisi tor kelgan tergovchi va’dasini bajara olmaydi. Uning quruq va’da bilan aldab yurganini tushungan jabrlanuvchi oxir-oqibat huquq-tartibot organiga murojaat qiladi.

Qissadan hissa shuki, oxir-oqibat sudlanuvchiga aylangan katta tergovchi huquq sohasida muayyan nazariy bilim va amaliy tajribaga ega. Ya’ni, qing‘ir qadam qayerga olib borishini juda yaxshi bilgan. Bilib turib, shu yo‘ldan qaytmagani uchun munosib jazosini oldi. Mana, endi u 15 yil sim devorlar ortida o‘tirib, xulosa chiqarishiga to‘g‘ri keladi.